<Deel 1 / Deel 3>
door Els Smits, Vakblad Natuurlijke & Integrale Gezondheidszorg (editie mei/juni 2018)
(vervolg van “Hoe communiceer ik met mijn cliënt? Deel 1“)
Valkuilen en blinde vlekken: hoe communiceer ik met mijn cliënt?
Thera Balvers maakt in ieder therapeutisch gesprek gebruik van geweldloze communicatie. ‘Het enige wat ik doe, is mijn cliënt teruggeven wat ik denk te horen dat hij zegt, op gevoelens- en behoeften niveau. Door vragen te stellen, help ik mijn cliënt zich bewust te worden van wat hij voelt en wat hij nodig heeft. Vragen als: ‘Voel je je niet serieus genomen? Voel je je onheus bejegend? Ben je daarom boos?’
Ik kan natuurlijk ook reageren op wat hij zegt, door te zeggen: ‘Wat rot voor je, wat een vervelende actie van die persoon’, maar dat is niet echt empathisch luisteren. Dan oordeel ik en plak ik er een label op’, legt Thera uit. ‘Ondanks mijn goede intentie is de cliënt hier niet echt mee geholpen. Mijn reactie helpt hem namelijk niet om innerlijke helderheid te krijgen over wat er nou precies gebeurt vanbinnen. Iemand wil niet zozeer in zijn verhaal gehoord worden, maar in zijn essentie.
In geweldloze communicatie betekent daarom empathisch luisteren dat je alleen maar naar de gevoelens en de behoeften van de ander luistert en die in een vragende zin teruggeeft. ‘Voel je je geïrriteerd? Voel je je gefrustreerd? Voel je je machteloos?’ Het geeft niet als je niet het juiste gevoel te pakken hebt, want het nodigt de ander uit om na te gaan wat hij precies ervaart: ‘Nee ik voel me niet gefrustreerd, ik voel me wanhopig’.
Onder elk gevoel zit een behoefte. Een voorbeeld: Je hebt het idee dat je uitgelachen wordt (eigen interpretatie van een situatie). Dat kan bijvoorbeeld een gevoel van angst geven, waaronder een behoefte aan veiligheid blijkt te zitten, waar in die situatie niet aan voldaan is. Als therapeut zoek je steeds naar aansluiting op die behoefte van de cliënt, dus op wat er leeft in hem. Als de cliënt eenmaal in contact is met de behoeften die in hem leven, is de volgende stap dat hij leert deze intern en/of extern te bevredigen.
Zo kan hij de ander bijvoorbeeld uitleggen wat voor hem belangrijk is en daaraan gekoppeld een verzoek doen aan die ander. Of hij bedenkt een andere strategie voor zichzelf, waarmee beter aan zijn behoefte wordt voldaan. Als therapeut kun je eventueel een helpende hand bieden om een geschikte strategie te vinden, maar dat is niet altijd nodig. Op het moment dat de cliënt weet welke behoefte onder al zijn chaotische gevoelens en gedachten ligt, en snapt wat er zo geraakt wordt bij hem, wordt hij vaak al rustig. Want door een versterkt bewustzijn en toegenomen zelfvertrouwen krijgt de cliënt grip op en onafhankelijkheid van de situatie, waardoor hij verder kan.
Marshall Rosenberg, de grondlegger van de geweldloze communicatie, zei: ‘Als de behoefte duidelijk is voor iemand, kan een kind van zes daar een gepaste strategie voor bedenken’.’
Dus in de therapeut-cliëntrelatie ga je als therapeut met je cliënt op zoek naar de gevoelens en behoeften die leven onder zijn verhaal. Thera: ‘In feite is het verhaal zelf niet van belang. Ik gebruik het vooral om te kijken wat dat bij jou oproept. Welke voor jou essentiële behoeften zijn er niet vervuld? Wat wij vaak doen als therapeuten, bij mij net zo goed een valkuil die op de loer ligt, is dat we heel gauw een mening hebben over wat er wordt verteld. Of dat we iemand gerust willen stellen. Dat is zó in onze communicatiestijl verweven.
De essentie van geweldloze communicatie is dat je werkelijk kijkt vanuit het perspectief van die ander.’ Thera, die tegenover mij zit, pakt een beker en legt beeldend uit: ‘Aan welke kant zit het oor? Ik zeg rechts, maar jij zegt links.’ Ze buigt haar hoofd om de mok, om deze vanuit mijn perspectief te zien en zegt: ‘Je probeert werkelijk mee te kijken, zo dicht mogelijk bij de perceptie van de ander te komen, wat zie jij dan? Wat voel jij dan, wat leeft er in jou?’
Lees verder in deel 3 van dit artikel
Dit artikel is geschreven door Els Smits in Vakblad Natuurlijke & Integrale Gezondheidszorg (editie mei/juni 2018)
Els Smits studeerde Voeding aan de Landbouw Universiteit Wageningen en massagetherapie aan de Holos Academie. Naast haar werk als massagetherapeut, werkt ze voor het Vakblad Natuurlijke & Integrale Gezondheidszorg en is ze docent bij Esoterra Massage-opleidingen. Drie specifieke werkterreinen die elkaar over en weer voeden en beïnvloeden.
